Từ nhiều năm nay, các cuộc vận động xây dựng nếp sống văn minh – gia đình văn hóa đã được thực hiện trong cả nước. Nhiều tỉnh, thành phố đã có những việc làm thiết thực đẩy mạnh phong trào xây dựng gia đình văn hóa, làng, bản, thôn, ấp văn hóa. Bước đầu hình thành một số nghi thức mới trong việc phục hồi bảo tồn, phát huy giá trị lễ hội, cải tạo phong tục tập quán lạc hậu, phát huy truyền thống đạo lý uống nước nhớ nguồn, hiếu thảo, thủy chung của dân tộc.
Để tổ chức thành công các lễ hội truyền thống không thể không có sự đóng góp cực kỳ quan trọng của các di tích - trong tư cách là cơ sở vật chất, là thiết chế văn hóa, di sản văn hóa vật thể chứa đựng các nội dung thực hành văn hóa phi vật thể gắn với lễ hội. Các di tích quen thuộc gần gũi được kể đến gồm: đình, đền, nghè, miếu, quán, phủ ...
Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, là mục tiêu, động lực phát triển bền vững đất nước. Văn hóa phải được đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội. Xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, thống nhất trong đa dạng của cộng đồng các dân tộc Việt Nam, với các đặc trưng dân tộc, nhân văn, dân chủ và khoa học.
Cục Văn hóa cơ sở thống kê các loại lễ hội trên địa bàn cả nước và chia thành các loại như sau: lễ hội dân gian; lễ hội tôn giáo; lễ hội lịch sử cách mạng; lễ hội du nhập từ nước ngoài và một số lễ hội khác...
Theo Hồ Chí Minh: “Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ sinh hoạt hằng ngày về mặc, ăn, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hóa”.
Yếu tố thiêng là hạt nhân cốt lõi của mỗi lễ hội. Nhân dân tin tưởng những người/vật/đồ vật đó đã trở thành Thần thánh, không chỉ có thể phù hộ cho họ trong những khía cạnh mà sinh thời người/vật/đồ vật đó đã thực hành: chữa bệnh, làm nghề sản xuất, đánh giặc... mà còn có thể giúp họ vượt qua những khó khăn đa dạng hơn, phức tạp hơn của đời sống. Chính tính "thiêng" ấy đã trở thành chỗ dựa tinh thần cho nhân dân trong những thời điểm khó khăn, cũng như tạo cho họ những hy vọng vào điều tốt đẹp sẽ đến.
Lễ hội là một hiện tượng văn hoá dân gian tổng thể, “là một hình thức diễn xướng tâm linh tổng thể của lễ hội không phải là thực thể “chia đôi” như người ta quan niệm mà nó hình thành trên cơ sở một cốt lõi nghi lễ, tín ngưỡng nào đó (thường là tôn thờ một vị thần linh - lịch sử hay một thần linh nghề nghiệp nào đó) rồi từ đó nảy sinh và tích hợp các hiện tượng văn hoá phái sinh để tạo nên một tổng thể lễ hội cho nên trong lễ hội phần lễ là phần gốc rễ chủ đạo, phần hội là phần phát sinh tích hợp.